![]()
Psikolog Çağla Tekeli
caglatekeli@gmail.com
Yaşlandıkça Kişide Ne Tür Değişimler Olur?
07/10/2012
Özellikle emeklilikten sonra insanlar, kaygı ve depresyon yaşama ihtimalini arttıran köklü değişimler yaşarlar. Aile üyelerinin ya da akranların birer birer kaybedilmesi, fiziksel rahatsızlıklar, tıbbi sorunlar ve ameliyatlar, başkalarına bağımlı olma korkusu, ölüm korkusu, sosyal rollerin değişmesi, çocukların evden ayrılmasının yarattığı yalnızlık ve kişinin cinsel hayattaki kontrol hissini kaybetmesi gibi durumlarda psikolojik desteğin faydalı olduğunu gösteren araştırmalar bulunmaktadır.
1) Yaşlanmayla Birlikte Zeka Azalır mı?
Yaş ilerledikçe insanlar hızlı düşünme yetisinin yavaşladığını hissederler. Tepki süresinin uzaması, yaşlılığın getirdiği en büyük bilişsel sorundur (Botwinick, 1984). Her ne kadar pratikle, zihinsel egzersizlerle ve bazı müdahelelerle bilişsel hız arttırılabilse de tümüyle engellenememektedir. İnsanlar yaşlandıkça soyut becerilerde daha çok ustalaşmakta; fakat zili duyar duymaz tuşa basmak gibi tepki hızını ölçen görevlerde daha başarısız hale gelmektedirler. Ancak bu yetenekler “Zeka” değildir.
Yaşlılar her ne kadar eskisi kadar akıllı olmadıklarından şikayet etseler de bu doğru değil. Şöyle ki; yaşlandıkça akışkan zeka azalmakla birlikte Kristal zeka güçlenmektedir. “Akışkan zeka”yı akıl yürütme, öğrenme, yeni stratejiler belirleme, yeni sorunları ele alabilme yetisi, bellek kapasitesi ve bilgi işleme hızı gibi özelliklerle tanımlıyoruz. Akışkan zeka, deneyimden bağımsız olduğundan orta yaştan sonra giderek azaldığı düşünülmekte. “Kristal Zeka” ise bilgi, yetenek ve tecrübeyle ilgilidir ve 70 yaşına ve hatta daha sonrasına kadar çok az bir değişim göstermektedir (Knight & Derek, 1999). 70’li yaşlardan sonra görülen zihinsel kayıplar ise bunama (damans) ya da demansla alakalı bir rahatsızlıktan kaynaklanmaktadır .
2) Yaşlılıkta Hafızada Ne Tür Değişimler Olur?
İşleyen bellek (yani kısa süreli bellek) yaşla birlikte en çok etkilenen kısımdır. Zamanla öğrenme ve dili idrak etme yeteneğinde belirgin bir düşüş görülür. Yaşlılarla çalışırken bu sorunu aşmak amacıyla fazla hızlı gidilmez ve görece basit bir dil kullanırız.
Yaşlılar hafıza tekniklerine pek aşina değillerdir; bu yüzden terapide bu tür teknikleri onlara öğretmek hafızaların belirgin bir şekilde güçlendirmeleri açısından onlara yardımcı olmaktadır.
Son zamanlarda yapılan araştırmalara dayanarak söyleyebilim ki yaşlıların hatırlamaları gerekenler kendileriyle ilgiliyse, kendilerine anlamlı geliyorsa ya da öğrenmeye karşı istekleri tamsa hafızalarında ciddi bir sorun yaşanmamaktadır (Botwinick, 1984; Craik & Trehub, 1982; Poon, 1985; Hultsch & Dixon, 1990; akt (Knight & Derek, 1999).
3) Yaşlandıkça Kişilik Değişir mi? Araştırmalar kişiliğin yaşla birlikte belirgin bir şekilde değişmediğini (McCrae & Costa, 1984) ve dışadönüklük/içedönüklük, duygusal denge, gelişime açıklık, uyum ve güvenilirlik gibi kişilik özelliklerinin sabit kaldığını göstermektedir (Costa & McCrae, 1988). Genel kanı kişinin yaşlandıkça daha cömert, sıcak ve yardımsever oldukları ancak yeniliklere karşı ilgilerini kaybettikleri yönündedir.
4) Yaşlandıkça İnsanların Duygusallaştıkları Doğru mu?
Yaşlılar daha karmaşık duygulara sahiplerdir. Yani gençler tekdüze ama uçlarda hissederken; yaşlılar daha kompleks ancak aşırı uçlara olmayan duygulanımlara sahip olurlar. Yaşlıların yeniden yaşadıkları tecrübeler onlara olumlu ve olumsuz duygular yaşadıkları eski anılarını hatırlatabilir, bu yüzden benzer duyguları yeniden hissettiklerinde karmaşık duyguların arasında kalabilirler; ancak gençlerin tecrübeleri daha az olduğu için yaşadıkları anlar onlar için yenidir ve hissettikleri duygular yoğun olmasına rağmen basittir (Schulz , 1982). Yaşlılardaki duygusal değişim konusunda yapılmış bir başka araştırmaya göre ise yaşlı insanların yüz ifadeleri aynı anda birbirinden farklı çok sayıda duyguyu dışa vurmaktadır (Malatesta & Izard, 1984) ve bu da yaşlıların aynı anda birçok duyguyu birden hissedebildikleri düşündürür. Bu araştırmalar da göstermektedir ki duygusal kaynaklı bilgiler yaş ilerledikçe kişi için daha da önem kazanır. Dolayısıyla, yaşlılar için duygusal bağları olan insanlarla olan ilişkileri çok önemli hale gelirken; sıradan ilişkilerin önemi ise genellikle azalır.
KAYNAKLAR • Bob G. Knight, Derek Satre (1999). Cognitive Behavioral Psychotherapy with Older Adults. San Francisco Treatment Research Center, UC San Francisco • Botwinick, J. (1984). Aging and behavior (3rd ed.). New York: Springer Publishing Co. • Costa, P. T., & McCrae, R. R. (1988). Personality in adulthood: A six-year longitudinal study of self-reports and spouse ratings on the NEO personality inventory. Journal of Personality and Social Psychology, 54, 853-863. • Malatesta, C. Z., & Izard, C. E. (1984). The facial expression of emotion Young, middleaged, and older adult expressions. In C. Z. Malatesta & C. E. Izard (Eds.), Emotion in adult development (pp. 253-273). Beverly Hills, CA: Sage Publications, Inc. • McCrae, R. R., & Costa, P. T. (1984). Emerging lives, enduring dispositions: Personality in adulthood. Boston: Little, Brown • Schulz, R. (1982). Emotionality and aging: A theoretical and empirical analysis. Journal of Gerontology, 37, 42-51. |
|
Yorumlar |
Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yapmak için tıklayın |
Yazarın diğer yazıları |
Ergenlikte Psikolojik Destek - 26/09/2012 |
Ergenlikte Yaşanan Sorunlar ve Yardım Almanın Önemi |
Aktif Ziyaretçi | 1 |
Bugün Toplam | 32 |
Toplam Ziyaret | 399232 |
![]() |
|
Aile Evlilik Çift Danışmanı Sinem sayışman 05057675885 | |
METROPOLİTAN OKUL OLGUNLUK TESTİ | |
![]() |
|
Aile ve Çift Danışmanı Psikolog Atakan Şahin 05057675885 | |
- Mutlu Evliliğin Sırları Nelerdir - | |
![]() |
|
Anadolu Yakası Avrupa Yakası Uzman Klinik Psikolog 05321583555 | |
TERAPİ, DANIŞAN ve TERAPİST | |
![]() |
|
Başak Çiftçioğlu | |
PSİKOTERAPİ NEDİR? | |
![]() |
|
Bireysel Psikolog Aile Fulya Beyribey +90 (546) 932 46 24 | |
ÇOCUK VE ERGENLERDE OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUK | |
![]() |
|
çocuk gelişim uzmanı Suzan SEVİNDİK | |
ÇOCUKLAR NEYİ UNUTMAZ | |
![]() |
|
Dr. Mehmet A. Eroğlu Yaşam-Eğitim Koçu 0544 7243650 | |
İkigai | |
![]() |
|
evlilik cinsel terapist nesrin örek 05057675885 | |
Cinsel isteksizlik nasıl ele alınmalı ve tedavi edilmelir? | |
![]() |
|
istanbuldanışmanlık ve koçluk merkezi psikologpedagog 05057675885 | |
OTİZM | |
![]() |
|
istanbul Ergen Aile Psikolojisi Psikolog Pedagog | |
ÇİFTLER ARASI KÜSLÜK, DARGINLIK, ALINGANLIK VE KIRGINLIKLAR NASIL ÇÖZÜLÜR ÖNERİLERİNİZ NELERDİR? | |
![]() |
|
İSTANBUL YAŞAM KOÇU YÜKSEL KÖKSAL05354336620 | |
BERTRAND RUSSELL’IN ‘MUTLU OLMA SANATI’ İSİMLİ KİTABINDAN ÇIKARILACAK 6 DERS | |
![]() |
|
istanbul yaşam koçu 05321583555 | |
KENDİNİ GERÇEKLEŞTİREN KEHANET | |
![]() |
|
Kişisel gelişim testleri 0505 767 5885 | |
- Başkalarıyla Yaşayabilme Testi - | |
![]() |
|
Klinik Psikolog Ahmet Töremen 0542 775 01 04 | |
Problemin tanımlanması mı çözülmesi mi ? | |
![]() |
|
Nalan gökçe Ceyhan | |
Oyun Çocuk için en önemli Uğraştır. | |
![]() |
|
Nörolog Psikiyatrist Dr. İsak Pardo 0544-7243650 | |
AİLE İLİŞKİLERİ Aile insanın gelişimi için gerekli en küçük insan grubudur. | |
![]() |
|
Osman İlhan | |
Travmatize bireylerde Psikoterapi | |
![]() |
|
Psikolog Nagehan Erçakar | |
PSİKOLOG VE PSİKİYATRİST KİMDİR? | |
![]() |
|
Psikolog Pedagog 0533-373-8123 | |
Çocuklarda Özgüven Eksikliği ve Çekingenlik | |
![]() |
|
Psikolog Ahmet Kurnaz İstanbul Bakırköy 0533 3738123 | |
DEPRESYON | |
![]() |
|
Psikolog Barış Yılmaz 05317432505 | |
- ANLAŞILMAK İSTEYEN KADIN NE YAPMALI – | |
![]() |
|
Psikolog Buse Yeğin | |
YEME BOZUKLUĞU NEDİR? | |
![]() |
|
Psikolog Çağla Tekeli | |
Yaşlandıkça Kişide Ne Tür Değişimler Olur? | |
![]() |
|
Psikolog Esra Çakır 05333738123 | |
Psikodiyet Nedir? | |
![]() |
|
Psikolog Hulya Aydoğan 0532 158 35 55 | |
NARSİSTİK KİŞİLİK BOZUKLUĞU | |
![]() |
|
psikolog pedagog aile ve çift terapisi | |
Dr. Psk. Aile Evlilik Çift Danışmanı Ekrem ÇULFA hakkında yazılan yorum, tavsiye, öneri ve faydalar | |
![]() |
|
Psikolojik Danışman Ebru Çelik | |
ÇOCUKLARIN İÇ DÜNYASI VE RESİMLERİ | |
![]() |
|
Psikolojik Danışman FURKAN ÇULFA 05057675885 | |
Verimli Ders Çalışma için 10 Madde | |
![]() |
|
Psk. Dan. Furkan Çulfa 0544 724 36 50 | |
Okula Gitmenin Psikolojik Olarak Olumlu Katkıları Nelerdir? | |
![]() |
|
Sosyolog Merve Ege tel 0505 767 5885 | |
İntihar | |
![]() |
|
Uzman Klinik Psikolog Büşra Güneş | |
HASTALIK HASTALIĞI | |
![]() |
|
Uzman Klinik Psikolog Şakir ERNAS | |
Kendi Varlığını Duyurma Haykırışı: Saldırganlık ve Kızgınlık | |
![]() |
|
Uzman Klinik Psikolog Tekirdağ Çerkezköy 0533-3738123 | |
ÇOCUKLARIN ZOR SORULARIParam Yok,Kardeş KıskançlığI,Çocuğa Hastalığı Anlatmak,Çocuğa Ölümü Anlatmak, | |
![]() |
|
Uzman Klinik Psikolog Hatice Büşra Kara 05333738123 | |
DEPRESİF GENÇLER VE DEPRESİF EBEVEYNLER | |
![]() |
|
Uzman Klinik Psikolog Pegadag Gülten Demirdöven | |
ANNE-BABA DAVRANIŞLARININ ÇOCUKÜZERİNDEKİ ETKİLERİ | |
![]() |
|
uzman klinik psikolog sabiha ışık 05301221102 | |
Terk Edilme ve Ayrılık Korkusu | |
![]() |
|
Uzman Psikolog Gülşah Babaoğlu | |
Profesyonel yardım alanların ve bu desteği veren Çocuk Ergen Psikologu, Çocuk Ergen Pedagogu 3 | |
![]() |
|
Uzman Psikolojik Danışmanlar 0544-724 36 50 | |
BAĞIMLILIK DANIŞMANLIĞI Bağımlılık nedir? Bağımlılık tanısı nasıl konur ? Maddelere başlanınca nede | |
![]() |
|
Yasam Koçu Öğrenci Koçu Aile Koçu Ayşim Çulfa | |
Ebeveynler Çocuklarının Karne Notları İle ilgili Nasıl Bir Tutum İçinde Olmalılar? | |
![]() |
|
YAŞAM KOÇU ÖĞRENCİ KOÇU SİNAN SEYFİ YETKİNER | |
STRES YÖNETİMİ | |
![]() |
|
YAŞAM VE AİLE KOÇU DİLRUBA GÜNDÜZ 05301642034 | |
NEDEN SINAV KOÇLUĞU? SINAV KOÇLUĞU ALMANIZ NE GİBİ FAYDALAR SAĞLAR ? | |
![]() |
|
Ass. Prof. Dr. Muhsin Yılmazçoban 0533-373-81-23 | |
Liselilerde Flört, Üniversitelilerde Flört,Ülkemizde Flört Anlayışı | |
![]() |
|
Uzman Klinik Psikolog Pedagog Anadolu Yakası Avrupa Yakası 0544-7243650 | |
Hangi Durumlarda Psikoloğa Gideriz? En İyi Psikolog Kimdir ? | |
![]() |
|
Psikolog Diler Özyurt 0544-7243650 | |
SÖZ VE DAVRANIŞLARIMIZIN KARŞIDAKİNE ETKİSİ NEDİR | |
![]() |
|
Psikolog Esra Gökcen 0544-7243650 | |
Sınav kaygısı nasıl yatıştırılır? | |
![]() |
|
Psikolog Randevu Psikiyatrist Randevu Pedagog Tavsiye 0544-7243650 | |
özgüven | |
![]() |
|
Uzman Klinik Psikolog Gülten Demirdöven, 0505-7675885 | |
BOŞANMALAR ÇOCUKLARI NASIL ETKİLİYOR? | |
![]() |
|
Uzman Psikolojik Danışmanlar 0544-7243650 | |
Online Terapi ve Psikolojik Danışmanlık Nedir? Online Psikolog,Online Pedagog | |
![]() |
|
AİLE,İLİŞKİ ve EVLİLİK DANIŞMANI İstanbul | |
İLİŞKİ BAĞIMLILIĞI | |
![]() |
|
Çocuk Psikoloğu,Pedagog Barış Çakır,0216-3476003 | |
Çocuklarda Oyuncak Seçimi-Çocuk Psikolojisi Uzmanı Pedagog Barış Çakır | |
![]() |
|
Uzman Psikolog Pedagog Randevu 0533-3738123 | |
BEBEK VE MÜZİK | |
![]() |
|
Hasan Erdoğan Bolu Afet ve Acil Durum İl Müdürü | |
Deprem Yıldönümü | |
![]() |
|
İlişki Uzmanı Kubilay Göksel Eren | |
Mükemmel Bir İlişki İçin 20 Öneri | |